تمدن جیرفت

 .

اشیاء به دست آمده از این تپه باستانی تا به امروز بیشتر ظروف سفالی و سنگی، قطعات سنگ صابون و گاه وسایل مفرغی را شامل می‌شود. اهم صنعت منطقه همان کنده‌کاری روی سنگ صابونی است که دارای ظرافت خاص است و موارد کاربردی و زیبایی شناختی را در بر می‌گیرد. در روی این قطعات تصاویری از قبیل انسان، بز و گوسفند، نخل، مار و عقرب وجود دارد که البته تصاویر مار و عقرب معمول تر است. نکته دیگری که قطعات سنگ صابونی این منطقه را از سایر مناطق و تمدنهای دیگر جدا می‌کند

  تمدن مارلیک

تپه مارلیک یا (روستای نصفی) در هشت کیلو متری شهر رستم آباد واقع است.

 تپه مارلیک گنجینه ای ارزنده از هنر وتمدن بشری را در طول قرنها در خود پنهان کرده است، در اصل تپه ای طبیعی و صخره ای که از سنگ های سولفات آهن تشکیل شده است واتاق خانه ها آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگان محلی بوده است.

    در هزاره نخست پیش از میلاد ظروف مفرغی، سفالین، نقوشی از انسان، گیاهان و حیوانات و گاو کوهاندارو دستگاه پشم ریسی در این دیار ساخته شده، که به تدریج در دهه های اخیر کشف شده اند. خورشید نیز تا حد پرستش در سرزمین خورگام از اهمیت خوبی برخوردار بوده و نماد خورشید به شکل برنج های هندسی و تزیینی در اکثر ظروف و جام های فلزی به تصویر کشیده اند.

      و اما مرکز زندگی گرمسیری عده ای از انسانهای بومی و نژاد اصیل که در آمل امروزی زندگی می کردند به نام قوم آماردها یا مردوئی ها شناخته می شدند و پیش از آمدن آریاییها به سرزمین ایران در جنوب دریای کاسپین می زیستند که زندگی سردسیری آنان بخش خاوری کوه دال فک (آشیانه عقاب ) که به آن خورگام می گویند. مردم این دیار پیش از ورود اسلام به ایران و حتی پس از مدتها بعد از آن کیش مهر پرستی داشته اند.

شهر سوخته

بر مبنای یافته‌های باستان شناسان شهر سوخته 280هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می‌دهد که این شهر دارای پنج قسمت اساسی بوده که شامل بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر سوخته؛ بخش‌های مرکزی؛ منطقه صنعتی؛ بناهای یادمانی؛ و گورستان است که به صورت تپه‌های متوالی و چسبیده به هم واقع شده‌اند. هشتاد هکتار از شهر سوخته را بخش مسکونی تشکیل میداده‌است.

پژوهش‌ها نشان داده‌است این محوطه بر خلاف اکنون که محیط زیستی کاملاً بیابانی دارد و فقط درختان گز در آنجا دیده می‌شود، در پنج هزار سال قبل از میلاد منطقه‌ای سبز و خرم با پوشش گیاهی متنوع و بسیار مطلوب بوده و درختان بید مجنون، افرا و سپیدار فراوانی در آنجا وجود داشته‌است. دریاچه هامون در 3200سال قبل از میلاد دریاچه‌ای بزرگ و پرآب بوده و چندین رودخانه دائمی مانند هیرمند آنرا تغذیه میکرده.

 شهر سوخته مرکز بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و هنری بوده، در نوبت ششم کاوش در شهر سوخته نمونه‌های جالب و بدیعی از زیورآلات به دست آمد.

در شهرسوخته انواع سفالینه‌ها و ظروف سنگی، معرق کاری، انواع پارچه، و حصیر یافت شده که معرف وجود چندین نوع صنعت، به ویژه صنعت پیشرفته نساجی در آنجاست.در شهر سوخته کوچه‌ها و خانه‌های منظم و لوله کشی آب و فاضلاب با لوله‌های سفالی پیدا شده

برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی پیدا شد. مطالعات اولیه نشان داده‌اند که چشم چپ زن تنومند مدفون در قبر شماره 6705مصنوعی بوده‌است. همین مطالعات نشان می‌دهند که زیر طاق ابروی زن مذکو آثار آبسه دیده می‌شود. به علت طول زمان زیادی که بخش زیرین این چشم مصنوعی با پلک چشم در تماس بوده‌است آثار ارگانیکی پلک چشم نیز در روی آن مشهود است. جنس و ماده‌ای که چشم مذکور با آن ساخته شده‌است هنوز به دقت روشن نشده و تشخیص آن به آزمایشهای بعدی موکول شده‌است اما به نظر می‌رسد که چشم مزبور از جنس قیر طبیعی که با نوعی چربی جانوری مخلوط شده‌است ساخته شده‌است..